Istotne czynniki ryzyka i zagrożenia
Ryzyko dotyczące ceny i dostępności gazu ziemnego
Spółki Grupy Azoty szukając alternatywnych i konkurencyjnych źródeł zaopatrzenia w gaz dywersyfikują zarówno kierunki dostaw jak i samych dostawców, informując o szczegółach w swoich komunikatach i raportach. Prowadzone są wspólne negocjacje z dostawcami w zakresie zakupu gazu, z wykorzystaniem wzmocnionej pozycji negocjacyjnej w ramach Grupy Azoty.
Grupa Azoty dąży do tego, aby struktura zakupu gazu była wynikiem połączenia umowy wieloletniej ze strategicznym dostawcą jakim jest PGNiG oraz umów rocznych i krótszych z różnymi dostawcami, jak również transakcji na giełdach i rynku OTC uwzględniających bieżące zapotrzebowanie spółek.
Obecnie ceny kupowanego przez Grupę Azoty gazu oparte o notowania giełdowe, co oznacza, że kupujemy gaz po cenach zbliżonych do tych, po których nabywa go nasza konkurencja w Unii Europejskiej.
Realizowana w Polsce rozbudowa interkonektorów gazowych, magazynów gazu oraz uruchomienie gazoportu LNG w Świnoujściu zminimalizowały ryzyko dostępności gazu.
Spółki Grupy Azoty obniżają koszty zużycia gazu również poprzez działania inwestycyjne ukierunkowane na zmniejszenie wskaźników zużycia tego surowca.
Ryzyko dotyczące procesu planowania i realizacji projektów strategicznych
Spółki Grupy Azoty kontynuują rozpoczęte w poprzednich latach inwestycje, ale też rozpoczynają realizację kolejnych, ważnych z punktu widzenia interesów Grupy, projektów inwestycyjnych. Realizacja strategii uzależniona jest od szeregu czynników, w tym takich, które znajdują się poza kontrolą Grupy Azoty. Czynniki ryzyka realizacji strategii to czynniki zewnętrzne występujące w otoczeniu Grupy, jak chociażby czynniki makroekonomiczne, sytuacja rynkowa, otoczenie gospodarcze, czy działalność prowadzona przez głównych konkurentów. Negatywny wpływ tych czynników może utrudniać realizację zakładanych kierunków rozwoju Grupy Azoty i wyznaczonych celów strategicznych. Z realizacją projektów strategicznych wiąże się ryzyko, że kluczowe realizowane inicjatywy i projekty rozwojowe nie zostaną zakończone zgodnie z założeniami, nie przyniosą oczekiwanych rezultatów, a także, że postawione przed nimi cele nie będą odpowiednio przełożone na proces planowania, realizacji i monitorowania projektów. W celu ograniczenia ryzyka związanego z realizacją projektów strategicznych w Grupie Azoty zostały wdrożone wewnętrzne procedury, które definiują i regulują proces przygotowania i realizacji projektów inwestycyjnych.
Wprowadzono kontrolę nad strategicznymi projektami wraz ze zweryfikowanymi założeniami (w zakresie efektów biznesowych, budżetów, KPI, harmonogramów, podziału odpowiedzialności), zapewniono też regularną informację o statusie realizacji projektów. Realizacja projektów inwestycyjnych uwzględnia proces zarządzania zmianą, w ramach którego szczególną uwagę zwraca się na zmiany kursów walut, zmiany cen surowców oraz zmieniające się wymagania dotyczące nowo budowanych instalacji. Dzięki temu możliwa jest bieżąca aktualizacja przyjętych harmonogramów realizacji i planowanych wydatków. Realizacja zadań inwestycyjnych monitorowana jest przez służby kontrolingowe, w celu identyfikacji potencjalnych zagrożeń. Funkcjonujące regulacje uwzględniają również wymagania wynikające z obowiązków jakie ciążą na beneficjentach, którzy uzyskują pomoc unijną na realizację zadań współfinansowanych ze środków pomocowych.
Charakterystyka zewnętrznych i wewnętrznych czynników istotnych dla rozwoju
Więcej
Ryzyka związane z koniecznością dostosowania procesów produkcyjnych do nowych wymagań prawnych, w tym wymogów środowiskowych
W związku z wdrożeniem w styczniu 2014 roku Dyrektywy w sprawie Emisji Przemysłowych (IED), wymagane będzie dostosowanie instalacji produkcyjnych spółek Grupy Azoty do nowych wymogów prawnych. Spółki Grupy będą zmuszone przeprowadzić określone prace dostosowawcze oraz ponieść koszty realizacji tych prac. W celu zapewnienia odpowiedniego czasu wymaganego na wdrożenie odpowiednich działań pozwalających na dostosowanie funkcjonowania instalacji Grupy do zmieniających się przepisów prawa, Grupa Azoty w sposób ciągły monitoruje wszelkie planowane i wdrażane zmiany w otoczeniu prawnym, mające wpływ na jej działalność. Niezbędne inwestycje wymuszone przepisami prawa są umieszczane w planach inwestycji spółek Grupy.
Emisja gazów cieplarnianych objęta jest regulacjami prawnymi związanymi z funkcjonowaniem unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS). System ten opiera się na przydziale darmowych uprawnień do emisji gazów cieplarnianych z instalacji, a w przypadku ich braku na zakupie w systemie aukcji. Ilość przydzielanych uprawnień jest, co roku zmniejszana o kilka procent. Z powodu wyższego poziomu emisji CO2 w stosunku do przydziału darmowych uprawnień Grupa Azoty może być zmuszona do ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z działaniami inwestycyjnymi w celu zmniejszenia emisji podtlenku azotu i dwutlenku węgla. Wielkość emisji dwutlenku jest powiązana z energochłonnością produkcji. W celu zmniejszenia wpływu tego ryzyka, spółki podejmują działania mające na celu zmniejszanie energochłonności procesów, a co za tym idzie zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, a w przypadku Grupy Azoty KĘDZIERZYN dla instalacji kwasu azotowego obniżenie emisji podtlenku azotu.
W wyniku planowanego przeglądu uregulowań w zakresie Najlepszych Dostępnych Technik (BAT – Best Available Techniques) Wytwarzania Wielkotonażowych Produktów Nieorganicznych: Amoniak, Kwasy, Nawozy istnieje ryzyko zaostrzenia i rozszerzenia wymogów dotyczących wymagań w zakresie emisji zanieczyszczeń do środowiska. Podobnie istnieje ryzyko związane z wyznaczeniem nowych BAT dla instalacji, które dotychczas nie miały określonych Najlepszych Dostępnych Technik. Okres dostosowania instalacji produkcyjnych do warunków emisyjnych określonych w konkluzjach BAT wynosi 4 lata.
W celu spełnienia wymogów BAT należy na bieżąco śledzić projekty przepisów prawnych i aktywnie brać udział w ich opiniowaniu. Do działań realizowanych przez spółki w ww. obszarze należy:
- analiza poziomu efektywności stosowanych technologii, w odniesieniu do tendencji rozwojowych w otoczeniu konkurencyjnym,
- planowanie i realizacja projektów zmierzających do osiągnięcia poziomu BAT/BREEF na instalacjach produkcyjnych,
- poszukiwanie nowych propozycji rozwiązań stosowanych w procesach, w szczególności w kierunku zwiększenia efektywności i zmniejszenia energochłonności w odniesieniu do obowiązujących regulacji i poziomu techniki,
opracowanie i wprowadzenie do palety produktów nowych nawozów na bazie składników wytwarzanych w funkcjonujących instalacjach.
Ryzyko pogorszenia bilansu popytowo-podażowego
- ze zwiększonym importem nawozów azotowych i wieloskładnikowych, wytworzonych na bazie tańszych surowców,
- z uruchomieniem znaczących, nowych mocy produkcyjnych nawozów, szczególnie mocznika (Chiny, USA, Algieria), którego nadwyżki podażowe okresowo zaburzają ceny innych nawozów azotowych,
- z utrzymaniem niskich i stabilnych ceł eksportowych na nawozy w Chinach, co w sytuacji zahamowania popytu w tym kraju powoduje okresowo masowy zalew pozostałych rynków nawozami chińskimi. W sytuacji wstrzymywania subsydiowania zakupów przez rząd Indii i ograniczenia zamówień rządowych innych krajów azjatyckich, będących rynkami buforowymi dla chińskiego eksportu, ta masa towarowa rozprzestrzenia się na pozostałe rynki, w tym Europę,
- z potencjalnym ryzykiem zniesienia sankcji na Iran, co może skutkować napływem mocznika irańskiego do UE,
- z przejęciami i fuzjami producentów chemicznych skutkiem czego zwiększeniu może ulec poziom ich oddziaływania na wewnętrzny rynek nawozowy UE,
- z rozwojem konkurencji poprzez wprowadzanie nowych produktów i bardziej efektywnych rozwiązań technologicznych.
W celu zminimalizowania zidentyfikowanych ryzyk oraz wzmocnienia i ugruntowania pozycji lidera w segmencie produkcji i sprzedaży, Grupa Azoty podejmuje działania zmierzające do optymalizacji kosztów produkcji oraz poszerzenia palety produktów i usług oferowanych klientom.
Działania Grupy Azoty w celu wzmocnienia przewagi konkurencyjnej w segmencie nawozów obejmują:
- realizację założeń zaktualizowanej strategii Grupy w obszarze dystrybucji,
- realizację zadań inwestycyjnych, które przyczynią się do wzrostu efektywności produkcji,
- poszukiwanie alternatywnych cenowo źródeł zaopatrzenia w gaz ziemny,
- wzmocnienie pozycji rynkowej Grupy poprzez akwizycję oraz plasowanie na rynku nowych produktów,
- aktywny udział w procesie konsolidacji zakładów branży chemicznej,
- podejmowanie działań antydumpingowych,
- aktywne uczestnictwo w pracach stowarzyszenia Fertilizers Europe,
- współpraca z uczelniami oraz instytutami naukowymi,
- realizacja działań zmierzających do wsparcia producentów rolnych w dostępie do najnowszych rozwiązań w zakresie produkcji i nawożenia.
- ze zwiększeniem zdolności produkcyjnych kaprolaktamu i poliamidu na rynku chińskim, który od 2014 roku staje się rynkiem nadpodażowym. Skutkuje to kurczeniem się rynku eksportowego dla UE i pojawieniem się nadwyżek produktu na rynkach,
- z planowanymi nowymi zdolnościami produkcyjnymi poliamidu na i tak nasyconym rynku UE,
- możliwością napływu materiałów azjatyckich do Europy będąca wynikiem ogromnego potencjału tamtejszych mocy produkcyjnych,
- z przejęciami i fuzjami producentów chemicznych skutkiem czego zwiększeniu może ulec poziom ich oddziaływania na wewnętrzny rynek UE.
W celu zminimalizowania skutków prognozowanych trendów rynkowych, Grupa podejmuje szereg działań mających na celu umocnienie pozycji konkurencyjnej:
- budowa nowej instalacji poliamidu PA6 w Tarnowie, która spowoduje pełne zbilansowanie kaprolaktamu w ramach Grupy Azoty,
- Jednostka Dominująca finalizuje detale projektu budowy nowej Wytwórni Tworzyw Modyfikowanych w Tarnowie, na terenie krakowskiej SSE, co spowoduje dalsze wydłużenie łańcucha produktowego,
- kontynuacja polityki dywersyfikacji sprzedaży kaprolaktamu,
- opracowanie wieloletniego programu ograniczania kosztów wytwarzania kaprolaktamu,
- wykorzystanie efektów synergii, instalacji w Tarnowie i Puławach, wynikających z połączenia potencjałów produkcyjnych i handlowych,
- dostosowanie się do oczekiwań odbiorców poprzez oferowanie produktów tzw. „dedykowanych” – dopasowanych do specyficznych potrzeb konkretnych klientów,
- prowadzenie działań zmierzających do optymalizacji portfela dostawców surowców, ze szczególnym uwzględnieniem bezpośredniej współpracy z producentami, w ramach wieloletnich umów strategicznych, a także do wypracowania optymalnego modelu logistycznego dostawców surowców,
- aktywne działania Grupy Azoty na forum międzynarodowym, jako członka europejskich organizacji branżowych, np. CEFIC, Plastics Europe, a także monitorowanie wszelkich zagrożeń w czasie umożliwiającym podjęcie działań osłabiających ich skutki.
- z nadmiarem światowych mocy produkcyjnych bieli tytanowej w stosunku do zmniejszonego zapotrzebowania wynikającego ze spowolnienia gospodarczego,
- ze wzrostem podaży alkoholi oxo na zbilansowanych rynkach europejskich, którego przyczyną jest napływ dużych ilości tańszych alkoholi, szczególne z rynku rosyjskiego,
- z importem plastyfikatorów do UE, gdzie jest zbilansowany rynek o dużej rozmaitości plastyfikatorów i istnieje silna konkurencja, szczególnie groźny jest import nieftalanowych plastyfikatorów z rynku koreańskiego i tureckiego.
Grupa Azoty podejmuje działania obronne przed skutkami ryzyk poprzez:
- dostosowanie oferty do potrzeb i wymagań rynku, jak wprowadzenie nieftalanowego plastyfikatora do oferty, wysoka czystość alkoholi oxo, a także poszukiwanie nisz rynkowych, m.in. poprzez udoskonalenie plastyfikatora DEHP do celów medycznych, organizacja dostaw ściśle wg potrzeb odbiorcy końcowego (flexitanki dla frachtów dalekomorskich małych ilości produktów),
- przedsięwzięcia zmierzające do minimalizacji kosztów produkcji poszczególnych wyrobów,
- aktywne uczestnictwo w działaniach rynkowego public affairs i w pracach stowarzyszeń branżowych.
- dostosowanie oferty do potrzeb i wymagań rynku, jak wprowadzenie nieftalanowego plastyfikatora do oferty, wysoka czystość alkoholi oxo, a także poszukiwanie nisz rynkowych, m.in. poprzez udoskonalenie plastyfikatora DEHP do celów medycznych, organizacja dostaw ściśle wg potrzeb odbiorcy końcowego (flexitanki dla frachtów dalekomorskich małych ilości produktów),
- przedsięwzięcia zmierzające do minimalizacji kosztów produkcji poszczególnych wyrobów,
- aktywne uczestnictwo w działaniach rynkowego public affairs i w pracach stowarzyszeń branżowych.
Ryzyko walutowe
Bieżąca pozycja walutowa Grupy Azoty charakteryzuje się dodatnią ekspozycją w EUR i w USD, jest zabezpieczana w zależności od trendów kształtowania się kursu EUR oraz USD. Spółki Grupy wykorzystują do zabezpieczenia pozycji walutowej m.in. takie instrumenty i działania jak transakcje terminowe forward oraz hedging naturalny.
W związku z wdrożeniem w 2015 roku nowego scentralizowanego finansowania, Grupa Azoty zwiększa horyzont czasowy zabezpieczeń, poprzez stosowanie długoterminowego hedgingu walutowego w postaci zaciągnięcia kredytu walutowego w EUR jako części finansowania długoterminowego. Zgodnie z obowiązującą polityką rachunkowości dla tego rodzaju instrumentów walutowych o okresie zapadalności powyżej 1 roku Grupa stosuje powiązania zabezpieczające z przyszłymi planowanymi przychodami walutowymi.
W Grupie Azoty działa Komitet Ryzyka, który analizuje i określa skonsolidowaną ekspozycję walutową Grupy i jej istotnych spółek oraz wydaje rekomendacje w zakresie docelowego poziomu i horyzontu zabezpieczenia, rodzaju instrumentów walutowych oraz poziomu kursu transakcji zabezpieczających.
Natomiast zabezpieczenia są zawierane w spółkach Grupy, w których ekspozycja ta faktycznie występuje.
Stosowane w Grupie Azoty metody pozwalają na ograniczanie istniejącego ryzyka poprzez stosowanie wybranych instrumentów i działań związanych z zabezpieczeniem przed ryzykiem kursowym, opartych o wieloletnie i roczne plany ekspozycji walutowej oraz ich aktualizację w zakresie kwartalnych planów operacyjnych i krótkoterminowej projekcji przepływów i wydatków walutowych oraz na transakcjach zarejestrowanych już w systemie finansowo-księgowym, natomiast nie eliminują tego ryzyka. Dodatkowo ryzyko kursowe może mieć wpływ na sytuację na krajowym rynku nawozów azotowych w kontekście wymiany handlowej z krajami Unii Europejskiej. Wystąpienie znaczących wahań kursów walut, może mieć wpływ na działalność, sytuację finansową lub wyniki działalności Grupy Azoty.
Ryzyko negatywnego oddziaływania cen stosowanych w handlu emisjami CO2 na wynik finansowy
W Grupie Azoty funkcjonuje system monitorowania emisji objętych systemem EU ETS i prowadzone jest bieżące bilansowanie emisji gazów cieplarnianych. Grupa na bieżąco monitoruje stan swojej faktycznej emisji oraz poziomy cen uprawnień na rynku i reaguje na ich zmienność. W przypadku wystąpienia na koniec roku niedoboru uprawnień oraz zwiększonego popytu na uprawnienia EUA na rynku istnieje ryzyko poniesienia wyższych od zakładanych kosztów.
Ryzyko negatywnego oddziaływania cen uprawnień EUA na rynku carbon ograniczane jest w Grupie poprzez uśrednianie ceny kupowanych jednostek na rynku SPOT oraz kupno uprawnień do emisji CO2 w finansowych instrumentach pochodnych z dostawą fizyczną w przyszłości, co następuje w oparciu o aktualną Strategię Zakupu. Grupa skutecznie realizuje Strategię zakupów kroczących uprawnień do emisji, której celem jest zapewnienie pełnego pokrycia niedoboru uprawnień na dany rok, jakie winny być umorzone, przy cenach realizacji na poziomie nie wyższym niż planowany.
Grupa powołała ponadto Komitet Zarządzania EU ETS, składający się z przedstawicieli głównych spółek Grupy, którego głównym celem jest nadzór nad wspólnym modelem zarządzania uprawnieniami do emisji CO2 w spółkach, w szczególności nad Strategią Handlu Uprawnieniami do Emisji CO2, a następnie realizacją Strategii Handlu Uprawnieniami do Emisji, wiążącej dla wszystkich spółek z Grupy. Grupa Azoty w celu zminimalizowania ryzyk związanych ze wzrostem kosztów wynikających z systemu ETS (t.j. wzrostem cen jednostek do emisji CO2) a tym samym wzrostem cen energii elektrycznej, która może wystąpić w przyszłości, realizuje projekt inwestycyjny dotyczący budowy elektrowni gazowej o mocy 400 MW w Puławach. Energetyka gazowa wpisuje się w politykę klimatyczną Unii Europejskiej, co w przyszłości radykalnie zminimalizuje ponoszone koszty przez Grupę Azoty z tytułu emisji CO2.
Ryzyko dotyczące wystąpienia poważnych awarii przemysłowych lub awarii technicznych powodujących zaistnienie przerw w ciągłości ruchu i działalności kluczowych instalacji produkcyjnych
W Grupie Azoty istnieją sprawdzone systemy bezpieczeństwa oraz stosowane są środki prewencji obejmujące wszystkie poziomy organizacyjne i technologiczne, w tym bezpieczeństwo i higienę pracy oraz ochronę przed wystąpieniem awarii, jednak nie ma pewności, że całkowicie wyeliminują one ryzyko awarii i zapewnią ciągłość procesów produkcyjnych. Ocena prawidłowości stosowanych rozwiązań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa dokonywana jest przez organy kontroli wewnętrznej a także zewnętrznej oraz instytucje akredytujące/certyfikujące.
Zapobieganie zdarzeniom awaryjnym w spółkach Grupy Azoty obejmuje wiele różnych działań jak np.:
- identyfikacja zagrożeń w procesach technologicznych, magazynowaniu lub transporcie i wdrażanie działań techniczno-organizacyjnych minimalizujących ryzyko wystąpienia awarii,
- ciągłe monitorowanie pracy maszyn i urządzeń oraz bieżąca ocena ich stanu technicznego,
- wyposażanie instalacji w systemy bezpieczeństwa oraz ochrony, które minimalizują możliwość wystąpienia poważnych awarii, skażenia środowiska naturalnego lub niebezpieczeństwa dla zdrowia i życia ludzi,
- prowadzenie inwestycji i modernizacji opartych wyłącznie na rozwiązaniach technicznych i organizacyjnych mających na celu zapewnienie załodze bezpiecznych warunków pracy (instalacje Grupy Azoty spełniają wymogi Najlepszych Dostępnych Technik BAT restrykcyjne na świecie pod względem bezpieczeństwa, w tym oddziaływania na środowisko),
- realizowanie planowanych postojów technologiczno-remontowych pozwalających na utrzymaniu w sprawności technicznej obiektów eksploatacji,
- stałe podnoszenie kwalifikacji pracowników poprzez szkolenia, kursy itp.,
- wprowadzenie regulacji korporacyjnych dotyczących zgłaszania awarii w Grupie Azoty, ich analizy oraz podejmowania działań zapobiegawczych minimalizujących ryzyko powtórzenia się w przyszłości,
- opracowanie oraz okresowa aktualizacja analizy ryzyk techniczno-technologicznych w Grupie Azoty,
- wdrożenie programu doskonałości operacyjnej,
- wdrożenie standardu Product Stewardship związanego z opieką nad produktem nawozowym w całym cyklu życia, co zostało potwierdzone wydaniem certyfikatu.
